คุณหรือคนรอบข้างของคุณเคยเจอกับเหตุการณ์ที่กดดัน เกิดการเปลี่ยนแปลงแบบกะทันหัน ปรับตัวได้ยากกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นหรือไม่ จนบางครั้งเริ่มจัดการอารมณ์ต่าง ๆ ไม่ได้ แสดงพฤติกรรมที่แปลกไป เช่น วิตกกังวลมากขึ้น เศร้า หงุดหงิด หรือก้าวร้าวไม่เหมาะสม ส่งผลให้ประสิทธิภาพการใช้ชีวิตประจำวันลดลง
เราลองมาทำความรู้จักกับ “ภาวะการปรับตัวผิดปกติ” กันเถอะ
Adjustment Disorder หรือที่เรียกว่า “ความเครียดที่ผิดปกติ หรือภาวะการปรับตัวผิดปกติ” เกิดจากความผิดปกติของการปรับตัวเป็นภาวะที่เกิดจากสุขภาพทางจิตที่สามารถเกิดขึ้นได้กับคนที่มีปัญหา ในการรับมือกับความเครียดหรือเหตุการณ์ที่มากระทบจิตใจหรือมีการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นมักจะทำใจ ยอมรับ หรือปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ดังกล่าวไม่ได้ ร่างกายและจิตใจตอบสนองต่อสถานการณ์นั้น ๆ ในแง่ลบ จนอาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพทางจิตได้
หากปัญหาหรือประสบการณ์ต่าง ๆ ที่ทำให้ผิดหวัง เศร้า เสียใจ แต่ก็ยังสามารถกลับสู่สภาวะปกติได้ จัดการกับอารมณ์ความรู้สึกได้ โดยใช้เวลาไม่นาน หากได้รับกำลังใจจากคนรอบข้าง หรือให้กำลังใจตนเอง แต่ถ้าอารมณ์เศร้ายังอยู่นานเกือบตลอดเวลาไม่หายไป และส่งผลต่อสุขภาพร่างกายให้มีอาการต่างๆ ที่หาสาเหตุไม่ได้ ซึ่งต้องรู้วิธีการจัดการความเครียดและบริหารสุขภาพจิตให้เข้มแข็งและรับมือกับสถานการณ์ที่เลวร้ายต่างๆ ได้ตลอดเวลา แล้วความเครียดผิดปกติคืออะไร?
สาเหตุของความเครียดผิดปกติ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ แบ่งเป็นดังนี้
• ปัจจัยภายในที่เกิดจากการเจ็บป่วย พัฒนาการ ทัศนคติ บุคลิกภาพ สารเคมีในสมองไม่สมดุลทำให้เครียด วิตกกังวล และเศร้า รวมถึงสุขภาพจิตของแต่ละคน และการควบคุมอารมณ์ความรู้สึก
• ปัจจัยภายนอกมักเป็นเรื่องของสิ่งแวดล้อมและสังคมรอบตัว เช่น
การงาน/การเรียน: มีปัญหากับเจ้านาย ลูกน้อง เพื่อนร่วมงาน ถูกกลั่นแกล้ง ภาระงาน ความเครียดในที่ทำงาน ความกดดันในงานที่ได้ รีบแข่งกับเวลา เป็นต้น
ความสัมพันธ์: ปัญหากับทางบ้านครอบครัว แฟน หรือเพื่อน เกิดความเครียดสะสมทำให้ความอดทนต่อแรงกดดันลดลง ควบคุมอารมณ์ไม่ได้ เกิดความขัดแย้งหรือใช้กำลังแก้ไขปัญหา นำไปสู่ปัญหาความแตกแยกในครอบครัว มีความเสี่ยงต่อโรควิตกกังวล ซึมเศร้า ติดสุรา สารเสพติด มีปัญหาทางอารมณ์และบุคลิกภาพ
สุขภาพ: การเจ็บป่วยบางอย่างในร่างกาย เช่น ท้องเสีย ไม่สบาย ปวดหัว โรคประจำตัว หรือโรคร้ายแรง การนอนเปลี่ยนแปลง นอนไม่หลับ หลับไม่สนิท อารมณ์หงุดหงิดหรือซึมเศร้าเป็นต้น
การเปลี่ยนแปลงในชีวิต: การสูญเสียในชีวิต มีคนในบ้านเจ็บป่วย ต้องออกจากงาน เปลี่ยนงาน
สิ่งที่คาดการไม่ได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นหรือไม่สามารถควบคุมจัดการได้ สิ่งเหล่านี้ที่กล่าวมา ทำให้เกิดความเครียดได้เป็นลักษณะของอาการจากทางอารมณ์และพฤติกรรมที่เกิดขึ้นภายใน 3 เดือนของเหตุการณ์และยังอยู่ไม่เกิน 6 เดือนหลังจากสามารถจัดการความเครียดออกไปได้ อยู่ในกลุ่มโรคทางจิตเวชที่สามารถหายเป็นปกติได้
ผลกระทบจากความเครียด
• ร่างกาย อาการเจ็บป่วยทางกายที่เกิดจากความเครียดที่เรารู้จักกันดี เช่น ปวดศีรษะ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน โรคกระเพาะ ใจสั่น มือสั่น หายใจไม่เต็มอิ่ม เหงื่อออก มือเย็นเท้าเย็น ประจำเดือนมาไม่ปกติ ผื่นคัน ปวดกล้ามเนื้อ โรคหัวใจขาดเลือด ความดันโลหิตสูง เส้นเลือดในสมองแตกเป็นอัมพาต การทำงานระบบภูมิต้านทานของร่างกายลด นอกจากนี้ยังส่งผลให้ภาวะความเครียดสะสมเป็นระยะเวลายาวนานมีความสัมพันธ์กับการเกิดโรคต่าง ๆ ตามมา
• จิตใจและอารมณ์ เมื่อเกิดความเครียด อารมณ์จะแปรปรวนและไม่คงที่ อาจมีอารมณ์ร้ายมากขึ้น หรือมีอาการซึมเศร้าที่เห็นได้ชัด โดยสังเกตผลกระทบทางอารมณ์ หรืออาการที่เกิดขึ้นได้ เช่น หมกมุ่น ครุ่นคิด วิตกกังวล หดหู่ ซึมเศร้า หงุดหงิดง่าย กระสับกระส่าย รู้สึกไม่ปลอดภัย คิดวนเวียน หวาดระแวง สิ้นหวัง ขาดความภูมิใจในตนเอง ไม่สนใจสิ่งรอบตัว ใจลอย ขาดสมาธิ ตื่นเต้น
• พฤติกรรม มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป เช่น เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ ร้องไห้ง่าย ไม่อยากทำอะไร ขาดความอดทน เบื่อง่าย ประสิทธิภาพในการทำงานน้อยลง มีเรื่องขัดแย้งกับผู้อื่นเสมอ เริ่มปลีกตัวจากสังคม ไม่ดูแลตัวเอง ก้าวร้าว เกเร อารมณ์รุนแรง มีคนจำนวนมากใช้วิธีแก้ปัญหาความเครียดด้วยการสูบบุหรี่ ดื่มเหล้า ใช้ยานอนหลับ หรือใช้สารเสพติด ซึ่งอาจช่วยคลายเครียดได้ไม่นาน และส่งผลกระทบกับสุขภาพ บางคนอาจเกิดอาการหลงผิดและตัดสินใจแบบชั่ววูบนำไปสู่การฆ่าตัวตายในที่สุด
แนวทางการป้องกันภาวการณ์ปรับตัวผิดปกติ
สามารถที่จะเรียนรู้การปรับตัวเข้ากับสถานการณ์ช่วยให้เผชิญหน้ากับสถานการณ์ที่ส่งผลให้เกิดความเครียดได้ด้วยตนเอง เช่น มองโลกในแง่ดี มีความยืดหยุ่นทางจิตใจเพื่อรับมือกับความเครียด เคารพและเห็นคุณค่าในตนเอง หรือสามารถปรึกษาจิตแพทย์ เพื่อช่วยในการรักษาสภาพจิตใจ เป็นต้น
ทั้งนี้ การเกิดภาวะการปรับตัวผิดปกติ อาจเป็นภาวะหนึ่งที่คุณเองก็อาจคาดไม่ถึง หากคุณพบว่าคนใกล้ตัวของคุณกำลังมีพฤติกรรมตามที่กล่าวมา รวมถึงมีพฤติกรรมที่ผิดต่อกฎหมาย อาทิ การใช้ยานอนหลับเกินขนาดโดยไม่ได้ถูกสั่งจ่ายจากแพทย์ หรือใช้สารเสพติดก็อาจส่งผลทำให้สถานการณ์ทุกอย่างแย่ลง แต่ทุกสถานการณ์สามารถแก้ไขได้ หากคุณมีผู้แนะนำที่เชี่ยวชาญที่สามารถช่วยเหลือและให้ความรู้กับคุณได้
Day One ศูนย์ช่วยเหลือบำบัดฟื้นฟูผู้ที่มีปัญหาติดยาเสพติด ติดแอลกอฮอล์ หรือผู้มีภาวะการปรับตัวผิดปกติที่ส่งผลทำให้ติดยาเสพติด โดยทางศูนย์บำบัดยาเสพติดของเรามีผู้เชี่ยวชาญด้านการบำบัดฟื้นฟูโดยเฉพาะ ภายในศูนย์มีการจัดกิจกรรมต่าง ๆ ขึ้นเพื่อทำให้ผู้ติดสารเสพติดมีสภาวะทางอารมณ์และสภาพจิตใจที่ดีขึ้น นอกจากนี้ยังมีการช่วยผู้เข้ารับการบำบัดสารเสพติดในการพัฒนาทักษะการเข้าสังคม และทักษะการใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น เพื่อให้สามารถกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างปกติและมีประสิทธิภาพ
สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
99/1 หมู่ 6 ตำบล ศรีจุฬา อำเภอ เมืองนครนายก จังหวัด นครนายก 26000
064-645-5091 [email protected]
จันทร์ – อาทิตย์ : 9.00 -17.00