เมื่อผู้ใช้สารเสพติดตัดสินใจเลิกยาเสพติด หรือเข้าสู่โปรแกรมบำบัดและหาวิธีเลิกยาเสพติด อย่างจริงจัง หลายคนกลับต้องเผชิญกับอาการเศร้าหมอง เบื่อหน่าย และหมดกำลังใจอย่างหนัก นี่ไม่ใช่แค่ "คิดมาก" แต่เป็นภาวะที่มีสาเหตุทางชีวภาพในสมองโดยตรง เรียกว่า ภาวะซึมเศร้าหลังเลิกยา
เข้าใจให้ลึก:
สมองของเราเหมือนเครื่องยนต์ที่ขับเคลื่อนด้วยสารเคมีแห่งความสุข เช่น โดปามีน (dopamine) และ เซโรโทนิน (serotonin)
เมื่อใช้สารเสพติด สมองจะถูกกระตุ้นให้หลั่งโดปามีนออกมาเกินธรรมชาติ ทำให้สมองผลิตโดปามีนด้วยตัวเองได้น้อยลง ทำให้สมองเกิดการพึ่งพายาเสพติด
ผลที่ตามมา:
หลังหยุดใช้สารเสพติด สมองของผู้เสพจะอยู่ในภาวะ "ขาดสารเคมีในสมองที่ทำให้เกิดความสุข" จึงเกิดอาการ:
การเข้าใจกลไกนี้ เป็นก้าวแรกของการบำบัดยาเสพติด อย่างได้ผล และช่วยให้ผู้ป่วยหยุดโทษตัวเอง เพราะสิ่งที่เกิดขึ้นคือปฏิกิริยาทางชีวภาพ ไม่ใช่ความอ่อนแอส่วนตัว
หากปล่อยไว้นานโดยไม่บำบัด ภาวะซึมเศร้าจะ:
จึงต้องมีแผนบำบัดทั้งร่างกายและจิตใจที่ครอบคลุม
นี่เป็นคำถามที่ทุกคนอยากรู้ คำตอบคือ "แล้วแต่บุคคล" แต่มีกรอบเวลาทางคลินิกที่สามารถอธิบายได้:
ระยะเวลา |
ลักษณะอาการที่พบ |
2-4 สัปดาห์แรก |
อารมณ์แปรปรวน วิตกกังวล นอนไม่หลับ เบื่ออาหาร (เป็นส่วนหนึ่งของ “withdrawal symptoms”) |
1-3 เดือน |
อาการซึมเศร้าชัดขึ้น เช่น หมดแรง เบื่อชีวิต ไม่อยากทำอะไร ขาดความสุขในสิ่งที่เคยชอบ |
3-6 เดือน |
ถ้าได้รับการบำบัดที่ถูกต้อง อาการจะค่อยๆ ดีขึ้น สมองเริ่มฟื้นฟูตัวเอง |
6-12 เดือน |
กลับมาใช้ชีวิตได้ปกติ หรือใกล้เคียงปกติในกรณีไม่มีโรคร่วมทางจิตเวช |
แต่หากอาการยัง ซึมเศร้ารุนแรง ต่อเนื่องนานเกิน 1 เดือน โดยไม่มีแนวโน้มดีขึ้น ต้องพิจารณาว่าอาจไม่ใช่แค่ “ผลข้างเคียงจากการเลิกยา” แล้วอาจมีโรคซึมเศร้าแฝงอยู่ที่ควรต้องรักษาด้วย
จะแยกได้อย่างไรระหว่าง ซึมเศร้าชั่วคราวจากฤทธิ์สารเสพติด (Substance-Induced Depressive Disorder) กับ โรคซึมเศร้าแท้ (Functional Depression) ?
การแยกแยะ 2 ภาวะนี้สำคัญ เพราะแนวทางการรักษาและพยากรณ์โรคต่างกัน
เกณฑ์แยกเบื้องต้น |
Substance-Induced |
Functional Depression |
เริ่มมีอาการ |
ระหว่างใช้ยาเสพติดหรือเลิกยาไม่เกิน 1 เดือน |
เกิดขึ้นก่อนใช้ยา หรือเลิกเสพยาเกิน 1 เดือนแล้วยังเศร้าอยู่ |
มีแนวโน้มดีขึ้นเองไหม |
ดีขึ้นหลังหยุดสาร 1 เดือน |
ไม่ดีขึ้นแม้หยุดใช้สาร |
จิตแพทย์จะเป็นผู้ประเมินโดยใช้ทั้งข้อมูลจากญาติ ประวัติการใช้สาร และอาการในแต่ละช่วงเวลา เพื่อวินิจฉัยและวางแผนการรักษาให้ตรงจุด
ยาต้านซึมเศร้าช่วยอย่างไร?
ยาต้านซึมเศร้าไม่ใช่แค่ "ลดอาการเศร้า" เท่านั้น แต่ช่วยด้านต่างๆดังนี้:
ปรับสมดุลเคมีสมอง
โดยเฉพาะ serotonin, norepinephrine และ dopamine ซึ่งเป็นสารเคมีที่ลดลงจากการเสพยาอย่างยาวนาน
SSRIs เช่น fluoxetine, sertraline และ SNRIs เช่น venlafaxine และ NDRIs เช่น Bupropion มักใช้บ่อยในการรักษา
ลดความคิดลบและความเสี่ยงคิดสั้น
การฟื้นคืนสารเคมีสมอง ช่วยให้สมองสามารถ "จัดการกับความเครียด" ได้ดีขึ้น ผู้ป่วยจะมองเห็นทางออกของปัญหามากขึ้น
เพิ่มพลังในการมีส่วนร่วมกับการบำบัดอื่นๆ
เช่น กลับมามีแรงเข้ากลุ่มบำบัด ทำกิจกรรมบำบัด ฟังเข้าใจสิ่งที่นักจิตวิทยาแนะนำ
ยาคือ “สะพาน” ที่ช่วยให้ผู้ป่วยข้ามพ้นช่วงวิกฤตของอารมณ์ เพื่อไปต่อได้ด้วยตนเอง
???? หมายเหตุ: จิตแพทย์จะเลือกยาแต่ละชนิดตามโรคประจำตัว งบประมาณ และการตอบสนองของผู้ป่วยให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล โดยไม่ใช้ยาเหมือนกันทุกคน
การบำบัดยาเสพติด ที่ Day One ไม่ได้พุ่งเป้าแค่การ "หยุดยา" แต่เราใส่ใจถึงการสร้าง "สมองใหม่" และ "ตัวตนใหม่" ให้กับผู้ป่วย
ภาวะซึมเศร้าหลังเลิกยา ไม่ได้อยู่กับคุณตลอดไปแต่ต้องมีผู้เชี่ยวชาญที่เข้าใจมันอย่างแท้จริง คอยนำทางให้คุณ
ที่ Day One Rehabilitation Center เราใช้การบำบัดแบบองค์รวม (Holistic Rehabilitation) เพื่อช่วยให้สมองฟื้นตัวได้อย่างแท้จริง ผ่านขั้นตอนสำคัญ:
จิตแพทย์ของเราจะ:
เพื่อวางแผนการรักษาแบบ "เฉพาะบุคคล" (Personalized Treatment)
จิตแพทย์อาจใช้ ยาต้านเศร้าแบบเฉพาะทาง เช่น SSRI หรือ Dopamine Agonistที่ปลอดภัยสำหรับผู้ฟื้นฟูจากการติดสาร พร้อมทั้ง:
การสร้างกิจวัตรที่เป็นมิตรกับสมองนี้ ช่วยให้สมอง "เปิดสวิตช์ฟื้นตัว" ได้เร็วกว่าการใช้ยาล้วนๆ
นักจิตบำบัดของ Day One จะทำงานร่วมกับผู้ป่วยแบบ:
การอยู่ในศูนย์บำบัดแบบอยู่ประจำ (Residential Rehab Program) อย่าง Day One ช่วยให้ผู้ป่วย:
ก้าวแรกสู่ชีวิตใหม่: ให้ Day One เป็นพลังเริ่มต้นของคุณ
เลิกยาไม่ใช่แค่ "หยุดเสพ" แต่คือการ สร้างสมองใหม่ และ สร้างตัวตนใหม่
อย่าปล่อยให้ภาวะซึมเศร้ามาฉุดรั้งคุณไว้ ทีมจิตแพทย์ และนักจิตบำบัดของเรา พร้อมดูแลคุณด้วยโปรแกรมบำบัดยาเสพติด และวิธีเลิกยาเสพติด ที่ออกแบบเฉพาะบุคคล และเดินเคียงข้างคุณในทุกย่างก้าวของการฟื้นตัว
พร้อมหรือยังที่จะเริ่มต้นชีวิตใหม่กับเรา?
ติดต่อเพื่อรับคำปรึกษาและเข้ารับการบำบัด
โทร : 064-645-5091, 064-645-5092
LINE : @dayone
www.dayonerehabcenter.com
ที่ตั้ง : 99/1 หมู่ 6 ตำบล ศรีจุฬา อำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก 26000 (เพียง 1 ชั่วโมงจากกรุงเทพฯ)
แผนที่ : https://maps.app.goo.gl/QsirzwMjJ185K5oa7