064-645-5091    จันทร์ – อาทิตย์: 9.00 -17.00

บำบัดยาเสพติด ด้วยการทำสวน Gardening therapy

 

กิจกรรมบำบัดด้วยการทำสวน จะช่วยให้ผู้บำบัดยาเสพติดรู้สึกผ่อนคลาย

ช่วยพัฒนาทักษะด้านต่าง ๆ และทักษะทางสังคมเพื่อได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกับผู้อื่น
 

 

 

    หลายคนคงเคยได้ยินว่ามนุษย์และธรรมชาติเป็นสิ่งคู่กัน และสงสัยว่าการทำสวนนั้นสามารถบำบัดจิตเราได้อย่างไร? ก่อนอื่นมาทำความรู้จักการบำบัดด้วยการทำสวน Gardening therapy สำหรับประเทศไทย ใช้คำว่าสวนบำบัด Garden Therapy เพราะให้ความรู้สึกที่เป็นธรรมชาติและเข้าใจได้ง่ายกว่า

     นิยามสวนบำบัดที่เหมาะสม หมายถึง การใช้กิจกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวกับพืชและสวน ได้แก่ การทำสวน การปลูกผักและไม้ดอกไม้ประดับ การดูแลพืช การขยายพันธุ์พืช การเยี่ยมชมสิ่งแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติ สวนสาธารณ ป่า อุทยาน ต่างๆ เพื่อพัฒนาแต่ละบุคคล ให้เกิดความรู้สึกที่ดี เยียวยาสุขภาพทางกาย จิต และส่งเสริมการปฏิสัมพันธ์ทางสังคม

     ซึ่ง Day one rehab center ที่เป็นศูนย์บำบัดยาเสพติด สถานบำบัดยาเสพติดเอกชน ก็ได้นำ “การบำบัดด้วยการทำสวน” หรือ “สวนบำบัด” มาใช้  เพื่อบำบัดทางสุขภาพ และจิตใจเช่นกัน เนื่องจากมีงานวิจัยที่พบว่าการอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติทำให้การรับรู้ผ่านประสาทสัมผัสทั้งห้า คือ การเห็น ได้ยิน รส กลิ่น และสัมผัสของคนเราชัดเจนขึ้น รู้สึกกลมกลืนกับธรรมชาติ ทำให้เราตื่นตัว สร้างความสดชื่น ผ่อนคลาย รวมถึงมีพลังงานด้านบวกมากขึ้น มีความเครียดลดลง มีความสงบในจิตใจ และมีความสุขมากขึ้น

    การบำบัดปัญหายาเสพติดและปัญหาทางจิตด้วยการทำสวนเป็นที่นิยมมากในต่างประเทศ โดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกา ดร.เบนจามิน รัช ที่ได้รับการยอมรับว่าเป็น“บิดาแห่งจิตวิทยาอเมริกา”เป็นบุคคลแรกที่ได้บันทึกและพูดถึงการบำบัดด้วยการทำสวนว่าการจัดสวนและการขุดดินในสวนเป็นปัจจัยสำคัญในการฟื้นตัวของผู้ป่วยทางจิต ด้วยเหตุนี้ ความสนใจในภูมิทัศน์บำบัดและการทำสวน จึงเกิดขึ้นซึ่งสามารถฟื้นฟูสุขภาพจิตได้

    “การเยียวยาจิตใจด้วยต้นไม้และธรรมชาติจึงเป็นอะไรที่มีมานานแล้ว ในวัฒนธรรมอเมริกันเองก็ได้มีการนำการทำสวนมาใช้บำบัดจริงอย่างจริงจังหลายกรณีในอดีต ในปัจจุบันนี้การบำบัดด้วยการทำสวนถูกนำมาใช้เป็นหนึ่งในวิธีเยียวยาจิตใจทหารผ่านศึก เด็ก คนชรา ไปจนถึงผู้ที่ใช้ยาเสพติดหรือมีปัญหาด้านจิตใจในโรงพยาบาลสถานบำบัดและศูนย์พักพิงหลายแห่งทั่วโลก”

(อ้างอิง.Chidsupang Chaiwiroj (2020).ว่าด้วย plant therapy ให้ต้นไม้และสีเขียว ๆ เยียวยาจิตใจ,จาก https://kooper.co/plant-therapy/)

    ทำให้การทำสวนบำบัดไม่จำกัดในการใช้บำบัดผู้ป่วยทางจิตและผู้ติดยาเสพติดเท่านั้น การทำสวนบำบัดได้ประโยชน์มากมาย และถูกนำมาใช้ในการวินิจฉัยและบำบัดมากขึ้น ในปัจจุบันสวนบำบัดได้รับการยอมรับว่าเป็นวิธีการบำบัดที่มีประโยชน์และมีประสิทธิภาพ มันถูกนำไปใช้อย่างกว้างขวางในชุดกิจกรรมของการฟื้นฟูสมรรถภาพ กิจกรรมบำบัดและกิจกรรมทางสังคม มีการใช้เทคนิคการบำบัดด้วยพืชสวน เพื่อช่วยให้ผู้เข้าร่วมเรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ หรือฟื้นฟูทักษะที่สูญเสียไป การบำบัดนี้ช่วยพัฒนาความจำ ความสามารถทางปัญญา การเริ่มงาน ทักษะทางภาษา และการขัดเกลาทางสังคม ในการฟื้นฟูสมรรถภาพทางกาย ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อและปรับปรุงการประสานงาน การทรงตัว และความอดทน ในสภาพแวดล้อมการบำบัดด้วยการทำสวน สามารถทำได้อย่างอิสระ แก้ปัญหา และยังสามารถปฏิบัติตามคำแนะนำ ของผู้นำกลุ่มบำบัดได้อีกด้วย

      บำบัดด้วยการทำสวน Gardening therapy เป็นการจัดสิ่งแวดล้อมที่มีพืชพรรณต่าง ๆ เป็นหลัก เพื่อการกระตุ้นให้เกิดปฏิสัมพันธ์กับพลังแห่งการเยียวยาจากธรรมชาติ

 

ประโยชน์ของการทำสวนบำบัด

 

     สามารถนำมาใช้กับผู้ที่มีปัญหาหรือผู้ป่วยจิตเวชและผู้ป่วยทางกายได้ ทั้งทางร่างกาย จิต สังคม ดังนี้

     ● ปัญหาการเรียนรู้ (learning disabilities)

     ● สมาธิสั้น

     ● พิการทางการเคลื่อนไหว สมองพิการ

     ● ความจำเสื่อม

     ● ฟื้นจากการเจ็บป่วย

     ● การฟื้นฟูสมรรถภาพหลังจากการรักษาในโรงพยาบาล

     ● การเจ็บป่วยระยะสุดท้าย

     ● ความผิดหวัง เศร้าโศกเสียใจ

     ● บำบัดยาเสพติด เป็นต้น

 

     ข้อดีของสวนบำบัดการทำสวนเป็นทั้งงานอดิเรกในการใช้เวลาว่างที่เป็นที่นิยมมากที่สุด รวมทั้งเป็นกิจการที่เป็นธุรกิจที่สำคัญ ให้ประโยชน์ทั้งทางร่างกายและจิตใจ เป็นกิจกรรมที่มี “ความหมาย” และ “การสร้างสรรค์” กับผู้สูญเสียความสามารถในการสร้างสรรค์หรือคุณค่าของชีวิตลดลงใช้การบำบัดด้วยการทำสวน เพื่อออกกำลังและเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อทุกส่วนของเพื่อช่วยการกระตุ้นและสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อที่ถูกทำลาย เพิ่มการเคลื่อนไหว และชะลอความเสื่อมที่เกิดจากโรคความเสื่อมของระบบประสาทต่างๆ การทำสวนสามารถเชื่อมโยงเรากับธรรมชาติและอื่น ๆ มันสามารถให้ความรู้สึกถึงเป้าหมายและการบรรลุความสำเร็จ ลดความรู้สึกโดดเดี่ยว ช่วยให้มีทัศนคติที่ดีต่อผู้อื่น ลดความวิตกกังวล การมองต้นไม้และดอกไม้คือกิจกรรมที่เสริมสร้างความสงบ ทำให้เราลืมความวิตกกังวลหรือความขัดแย้งต่าง ๆ ไป และช่วยให้เกิดความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของสังคมหรือกลุ่ม หรือขณะทำกิจกรรมร่วมกันได้ ทั้งหมดนี้ยังสามรถช่วยพัฒนาสุขภาพจิตให้ดีขึ้นได้ เกิดความภูมิใจในตัวเอง

     การทำสวนบำบัดสามารถสร้างทางเลือกให้แต่ละคนด้วยสภาพปัญหาทางจิตบางประเภท เช่น การเรียนรู้ ผู้เข้ารับการบำบัดอาจไม่สามารถควบคุมชีวิตตนเองได้มากนัก ดังนั้นการเข้าร่วมสวนบำบัดจะช่วยให้เขาตัดสินใจมีทางเลือก แสดงถึงความเป็นอิสระมากกว่าที่เป็นมาในอดีตได้ และสามารถช่วยเพิ่มทักษะในการสังเกต สิ่งที่ผู้เข้าร่วมกิจกรรมทำ พวกเขาจะเริ่มใส่ใจว่าพืชเติบโตได้อย่างไร จะเพาะเมล็ดอย่างไร และอื่น ๆ เพิ่มทักษะในการแก้ปัญหา ของแต่ละคน เช่น จะปลูกอย่างไร ทำอย่างไรเมื่อได้ผลไม่เป็นไปตามที่คิด ถ้าเจอปัญหาจะทำอย่างไร หรือเพาะเมล็ดแล้วไม่งอก หรืองอกยากจะทำอย่างไร? นอกจากนี้ เป็นการดึงตนเองให้พ้นจากภาวะความเครียดได้อีกด้วย

     ทั้งนี้ทาง Day one rehab center เอง ก็ได้เห็นถึงความสำคัญของ การบำบัดด้วยการทำสวน Gardening therapy กิจกรรมบำบัดที่ดีต่อร่างกาย อารมณ์และจิตใจของผู้บำบัดยาเสพติดจึงได้มีการนำมาเป็นโปรแกรมการบำบัดยาเสพติดอีกหนึ่งรูปแบบ เพื่อให้ผู้เข้ารับการบำบัดยาเสพติด เลือกกิจกรรมการบำบัดตามความต้องการและความสนใจของผู้รับการบำบัดเอง และกิจกรรมบำบัดด้วยการทำสวน เป็นอีกกิจกรรมหนึ่งที่จะช่วยผ่อนคลาย ช่วยพัฒนาทักษะด้านต่าง ๆ และทักษะทางสังคมเพื่อให้ผู้บำบัดได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกับผู้อื่นในการมาสถานบำบัดยาเสพติดกินนอนจะช่วยดึงคุณออกจากสภาพแวดล้อมเดิมมาอยู่ในสิ่งแวดล้อมใหม่ที่เหมาะแก่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม และฟื้นฟูสมรรถภาพทั้งทางร่ายกายและจิตใจ เพื่อพร้อมเริ่มต้นใหม่กับการออกไปใช้ชีวิตได้อย่างมั่นใจและมีความสุข